İSTANBUL - Memorial Hastanesi Nöroloji Bölümü?nden Uzm. Dr. Abdullah Özkardeş, MS hastalarının bahar döneminde tatil yapmaları gerektiğinin altını çizerek, yaz sıcaklarında dikkat etmesi gereken noktalar hakkında bilgi verdi.

YAZ SICAKLARI MS HASTALARINI NASIL ETKİLEMEKTEDİR?
MS?li insanlar sıcaktan kötü etkilenir. Yaz ayları en sıkıntılı aylar olabilir. Sıcak küvete girmek, nem oranının artması ve hatta ateşlenmek yakınmaların alevlenmesine neden olabilir. Bu faktörlerin herhangi biri; MS?li hastayı daha güçsüz, daha uyuşuk, başı dönen veya ağrılı bir hale getirebilir.

SICAKLAR MS HASTALARINI NEDEN OLUMSUZ ETKİLER?
Sıcakta sinirler mesajları daha zor iletirler. MS?li kişilerde ise sinirler zaten hasarlıdır ve bu zor iletim daha da zorlaşır. Sıcak, MS?de kötüleşme veya alevlenmeye neden olmaktadır. Isının neden olduğu gerçek bir alevlenme, MS?in kötüleşmesidir ve yeni lezyonlar ve yeni yakınmalar oluşmasıdır.

MS HASTALARI YAZ DÖNEMİNDE NELER YAPMALIDIR?
Isı kontrolü için, daha ılımlı havası olan yerlere gidilebilir. MS?li hastalar yaz gezilerini daha ılımlı havası olan yerlere yapmalı veya gezilerini bahar aylarında yapmalıdırlar. Ülkemizde yaygın olan kaplıca tarzı, tedavi ve tatiller kesinlikle yapılmamalıdır. Güneş altında ya da sıcak kumda kalmamak MS hastaları için kesinlikle dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Vücudun içinde ve dışında serin kalmanın bazı yolları şunlardır:
* Klima ve fan kullanma,
* Serin duş ve banyolar,
* Havuzlar
* Soğuk içecek ve gıdalar,
* Serin veya soğuk kompresler,
* Serinletilmiş giysiler,
* Ateş yapan hastalıklardan kaçınma,
* Yıllık grip aşısı olma.

MULTİPL SKLEROZ NASIL BİR HASTALIKTIR?
Multipl Skleroz (MS) santral sinir sisteminin yani beynin ve omuriliğin yangısal bir hastalığıdır. Özellikle beyindeki beyaz madde yapıları hastalanır. Beyaz madde, beynin kendi içerisinde ve bu bölüm ile vücudun diğer bölümleri arasında iletişimi sağlayan sinir liflerinden oluşur. Sinir sisteminde etkilenen yere ve etkilenme derecesine göre, hastalığın tipi ve şiddeti hastadan hastaya değişebilir. MS?de olabilecek olaylar önceden tahmin edilemez ve oldukça değişkenlik gösterir. Bu nedenle MS?i tanımlayabilmek çok zor bir durumdur. Tıpatıp, aynı şekilde gelişen ve aynı bulgularla seyreden iki MS?li hasta bulabilmek mümkün değildir. Hastalığın bireyin kendisinde ve hastalar arasında farklı seyretmesi, hastalığın zamanlamasını, beyinde tuttuğu yeri ve bulguların şiddetini farklı kılmaktadır. MS?li olgularda, beynin veya omuriliğin kontrol ettiği her hangi bir fonksiyonun tam veya yarı tam kaybı gözlenir.

MS?İN BULGULARI NELERDİR?
MS?li hastalar, tam veya yarı tam olarak aşağıdaki problemlerin her hangi birini ataklar ve düzelmeler veya yavaş kötüleşen bir seyir izleyerek yaşayabilirler:
* Uyuşukluk, karıncalanma, iğnelenme,
* Güç kaybı, spazm, kas sertliği, kramp, ağrı. Güç kaybı vücudun bir tarafındaki kol ve bacakta veya her iki bacakta birden olabilir.
* Görme kaybı, çift görme,
* İdrar kaçırma ve idrar aciliyeti,
* Kabızlık,
* Konuşma bozukluğu,
* Cinsel fonksiyon bozuklukları,
* Denge kaybı, bulantı,
* Yorgunluk,
* Depresyon,
* Kısa süreli hafıza problemleri,
* Yutma zorluğu?

MS?İN NEDENİ NEDİR?
MS?in ortaya çıkmasında; bağışıklık sisteminin zayıflaması, virüsler ve kalıtım etkilidir. Aile çalışmaları, MS?lilerin 1. derece akrabalarının, normal kişilerden 20-40 kez daha fazla risk altında olduğunu göstermiştir. Yine de bu ilişki, diğer genetik hastalıklara göre zayıftır. İkizlerin biri MS ise diğerinin MS olma olasılığı %30?dur. Bunların dışında; kan ve beyin arasındaki bariyerin hasarı, anne karnında oluşan biyokimyasal olaylar, diyet ve vitamin yetmezlikleri ile alerjik reaksiyonlar sayılabilir.

TANISI NASIL KONULUR?
MS tanısı koymak kolay değildir. MS için özel bir test yoktur. MS tanısı koymak, bir yerde diğer olasılıkları elimine etmek anlamındadır. MR, beyin omurilik sıvısının incelenmesi ve sinirlerin incelenmesi ile tanısı konulabilir.

Hastalığın iyi bir seyir izleyeceğini gösteren bulgular
* İlk bulgusu duyusal veya görme ile ilgili olanlar
* 2 atak arasındaki sürenin uzun olması
* Hastalığın 25 yaşından önce olması
* Başlangıçta MR?da çok az lezyon görülmesi
* Başlagıçtan 5 yıl sonra etkilenen nörolojik bölümlerin az sayıda olması
* Başlangıçtan 5 yıl sonra nörolojik sekelin az olması
* Geçirilen ataklardan sonra düzelmenin tama yakın olması
* Ataklar dışında beyin omurilik sıvısında myelin proteininin olmayışı
* Başlangıcın sadece tek bölgeden olması
* Hastanın kadın olması

Hastalığın kötü bir seyir izleyeceğini gösteren bulgular nelerdir?
* Başlangıçta etkilenen alanların çok olması
* Başlangıçta MR lezyonlarının çok olması
* Başlangıçta beyinin güç, denge ve sfinkter fonksiyonları ile ilgili bölümlerinin etkilenmiş olması
* Başlangıçta hastalığın progressif seyir izlemesi
* Hastalığın erken seyrinde beyin omurilik sıvısında oligoklonal bant olması
* Hastalığın 40 yaşından sonra başlaması
* 2 atak arasında 1 yıldan daha az bir süre olması
* Başlangıçta motor bulguların olması
* Başlangıçta beyin sapı ile ilgili bulguların olması
* Hastanın erkek olması

MS?İN TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Bu gün için MS?in tedavisi yoktur. Fakat hastalığın seyrini yavaşlatmak ve etkilerini azaltmak için yapılan tedaviler vardır.