TANIM Doğal deri, yapay deri, kadife, keten, naylon vb. malzemelerden belirli bir modele göre standart veya sipariş ayakkabı üreten kişidir. GÖREVLER - Sağ ve sol ayak ölçülerini alarak, ölçülere müsait kalıplar hazırlar, - Doğal, yapay ten veya kumaştan ayakkabının sayası (saya, ayağı saran üst parça) ve astarını müsait bir biçimde keser, - Kestiği parçalara tıraşlama, yakma, kıvırma, yapıştırma işlemini yaparak, sayayı oluşturan parça ile astarı birbirine diker, - Kalıbın altına taban (kullanıldıkça yıpranan alt parça) astarını çiviyle veya zımbayla tutturur, - Parçaların eklenmesiyle oluşan sayayı kalıbın üzerine takar, köseleyi kalıba sabitlenmiş sayanın altına tutturur, dikiş kanalı (herama) açar ve ökçeleri yapar, takar, - Fora, mekval, potuma ve gazuma dikişlerini yapar, - Gerekli boya ve vernikleme işleminden sonra ayakkabıyı kalıptan çıkararak içine topuk ve taban yastığını yerleştirir, - Bağ ve toka gibi aksesuarları takar. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER Saya, fora, zımparalı freze, kalıp yapma, gerdirme (rezistanslı) makineleri, kesim presi, taban yapıştırma presi (havle), çekiç, örs, tanalya (pense) falçata (bıçak), limati (eğe), kerpeten, kanca, fora kaşığı, doğal deriler, yapay deri, tekstil, PVC, termoplastik, çivi, ip, ökçeler, yapıştırıcılar ve boya maddeleri, kesim bıçağı, masat, aksesuarlar, makas, dikiş iğnesi, sayacı bıçağı, freze bıçağı, zımparalar, ütü kaşığı, fırça. MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Ayakkabı yapımcısı olmak isteyenlerin; - El ve parmaklarında herhangi bir özrü olmayan, ellerini ustalıkla kullanabilen ve el becerisine sahip olan, - Şekilleri zihninde canlandırabilen, - Nesnelerle çalışmaktan hoşlanan, - Göz, el ve ayaklarını aynı anda, dikkatli bir şekilde ve uyumlu olarak kullanabilen, - Toza ve kimyasal madde kokularına alerjisi olmayan kimseler olmaları gerekir. Ayrıca; yaratıcılık, meslekte ilerlemeyi kolaylaştıran bir özelliktir. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Ayakkabıcılar, ayakkabı üreten fabrika ve atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı; kimyasal madde ve rahatsız edici ?t?r içerir. Ayrıca kapalı, havasız ve kısmen gürültülüdür. Kullanılan kimyasal maddeler, sağlığı bozucu durumlara sebep olabilir. Çalışma ortamında; sayacı, dikişçi ve kesicilerle işbirliği halindedir. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Bu meslekte çalışma alanları; ufak ayakkabı atölyeleri, ayakkabı fabrikalarıdır. Kişi kendi işyerini açabilir. Meslekte genellikle erkek eleman çalıştırılması söz konusudur. Ayakkabıcılık mesleğinde, üretimin €' ine yakın bir bölümü ilkel ya da çok art teknoloji ile yapılmaktadır. Bu vaziyet sektörde daha çok emek yoğun işgücünün çalışması sonucunu doğurmuştur. Hızla gelişen teknoloji bu sektörü de etkilemekte ve üretim de yeni teknolojilerin kullanımını mecburi kılmaktadır. Yapılacak seri üretimler ve kullanılacak ça?da? makineler neticesinde günümüzde sektörde çalışan elemanların işsiz kalmaları söz konusu olabilir. Bütün bunların yanında gelecekte bu meslekte yetişmiş ve ça?da? vas?ta ve gereçleri kullanabilecek elemanlara gereksinim olacaktır. Bu niteliklere sahip i? elemanlarının işsiz kalmaları söz konusu olmayacaktır. Ayrıca yeterli kapital ve deneyime sahip i? elemanları kendi işyerlerini açabilirler. MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Mesleğin eğitimi, mesleki eğitim merkezlerinde verilmektedir. Yeterli sayıda çırak müracaatı olması durumunda, tüm mesleki eğitim merkezlerinde ayakkabı yapımcılığına yönelik eğitim programları düzenlenmektedir. Ayrıca; Sanayi I? Liselerinin “Ayakkabıcılık” bölümlerinde teknisyenlik düzeyinde mesleğin eğitimi verilmektedir. MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Çıraklık eğitimine başlayabilmek için; - En az ilköğretim okulu mezunu olmak, - 14 yaşını doldurmuş 19 yaşından gün almamış olmak, ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha evvel çıraklık eğitimden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine müsait olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir. - Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya müsait olmak, - Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir. - I? liselerinde sunulan eğitimden yararlanabilmek için ilköğretim okulu mezunu olmak ve okulca belirlenen giriş koşullarına müsait olmak gerekmektedir. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ - Mesleki Eğitim Merkezlerinde mesleğin eğitim süresi idadi veya daha üst düzeyde umumi eğitim görmüş olanlarda 1,5 yıl, ilköğretim mezunu olanlarda ise 3 yıldır. - Eğitim süresi sanayi i? liselerinde 3 yıldır. Sanayi i? liselerinde uygulamalı derslerin eğitimi haftanın 3 günü işletmelerde, 2 günü ise okulda teorik i? eğitimi verilmektedir. Öğrenciler bu sürede, idadi umumi kültür dersleri yanında Teknik Resim, Malzeme Bilgisi, I? Teknolojisi, Bilgisayar Laboratuarı, Modelcilik, Istampa ve Atölye olmak üzere teorik, teknik ve uygulamalı dersler alırlar. MESLEKTE İLERLEME - Meslekte üstat ve üstat öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Mesleki eğitim merkezlerinden kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler. Ayakkabı yapımcısı mesleğinde ustalık eğitimi çalışma süresi 2 yıldır. - Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici" belgesine sahip çalışanın olması zorunludur. - Fabrikalarda çalışanlar işyerinin hizmet-içi eğitimine katılarak ustabaşı unvanını alabilirler. BENZER MESLEKLER: Modelci, Ayakkabı tamircisi, Sayacı, Kesici, Dikici, Saraç, Frezeci. BURS, KREDİ VE ÜCRET DURUMU I? eğitimi boyunca mesleki eğitim merkezlerine devam eden öğrenciler, yaptıkları çıraklık sözleşmesi gereği en az asgari ücretin 0'u oranında aylık ücret almaktadırlar. Bu miktarın üzerindeki bir ücret ise işveren ve çırak arasında yapılan sözleşme ile mümkündür. Pratik eğitimleri boyunca iş kazası, iş riski ve i? hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır. Usta-çırak yönteminde ise anlaşma sonucu haftalık ücret alabilirler. Bu ücret mesleki deneyime enlem olarak artar. İşyerlerinde uygulamalı eğitimleri esnasında i? lisesi öğrencilerine de asgari ücretin 0'u oranında bir ücret ödenmektedir. Mesleki eğitim sonrasında iş piyasasında asgari ücretle iş bulunabilir. Bu miktar deneyime enlem olarak artmaktadır. Büyük işyerlerinde çalışan ve sendikalı olan i? elemanlarının kazançları toplu sözleşme ile belirlenmektedir. Kendine ait işyeri olan i? elemanlarının kazanç durumu aldıkları siparişe göre değişkendir. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER - İlgili Eğitim Kurumları, - Türkiye İş Kurumu Umumi Müdürlüğü I? Danışma Merkezi, - Bünyesinde I? Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri. Kaynak: İskur